هما روستا
من باید تشکر کنم از مردمی که در کوچه و خیابان با لبخند پرمهرشان به من نیروی زندگی میبخشند. پس بزرگداشت میتواند زیبا باشد اگر پایان راه نباشد.»
- ۰ نظر
- ۰۵ مهر ۹۴ ، ۱۴:۳۸
من باید تشکر کنم از مردمی که در کوچه و خیابان با لبخند پرمهرشان به من نیروی زندگی میبخشند. پس بزرگداشت میتواند زیبا باشد اگر پایان راه نباشد.»
اما نکتهای که وجود دارد تدبیر رژیم سعودی برای ساماندهی این اوضاع است. مسالهای که در چندین سال اخیر بسیار کمرنگ دیده شده است. آنقدر کمرنگ در نهایت تبدیل به فاجعهای مرگبار، غمبار و فراموشنشدنی شد. صبح روز پنجشنبه در حالیکه حاجیان کشورهای مسلمان به سوی رمی جمرات حرکت میکردند ارتش سعودی به دلایل نامعلوم و بدون هماهنگی قبلی دو مسیر رمی جمرات را بست. زائران مجبور شدند از مسیرهای دیگر تردد کنند.
آنهایی که به انتهای خیابان رسیده بودند با انسداد انتهای مسیر مواجه شدند در حال بازگشت بودند که با سیل عظیم جمعیتی که برای رمی جمرات به محل انجام مناسک میرفتند برخورد کردند. سپس آنها به مسیر باریک و کوچکی هدایت شدند که باید از دروازهای کوچک عبور میکردند و همین امر موجب برخورد و ازدحام شدید در ورودی این مسیر شد و فاجعه منا را رقم زد.
تیتر یک مصاحبه ای را با طراح و معمار بخش اعظمی از ساختمان منا و مسیرهای منهتی به رمی جمرات ترتیب داده است که به شرح زیر می باشد:
- آقای "کیت استیل" بسیار تشکر از وقتی که بنده برای مصاحبه اختصاص دادین. اگر لطف بفرمایید در ابتدا از خودتون برای ما بگین.
- بله. حتما. کیت استیل هستم. دکترای علوم جمعیت و ازدحام شناسی از دانشگاه متروپولیتن منچستر . مولف کتاب "مقدمه ای بر علم ازدحام".
- طبق صحبت های گذشته که با هم داشتیم شما به این نکته اشاره داشتین که طراحی بسیاری از ساختمان ها و راهروهای این مکان زیارتی رو بر عهده داشتین.
- بله. من همکاری های بسیاری را با مقامات دولت عربستان از طرف دانشگاه منچستر در این زمینه داشتم. برای مثال طراحی و ساخت پل جمرات برعهده شخص بنده بوده است. به علت جمعیت بسیار انبوه در سه روز مراسم مذهبی مسلمانان در منا، نیاز به کارهای کارشناسی و علمی دقیقی در این زمینه بود. تمامی مسیرها ، پل ها و راه های منتهی به منا تماما توسط تیم تحقیقاتی ما بررسی، کارشناسی، طراحی و ساخته شد.
- دلایل زیادی برای این فاجعه که آمار کشته شدگان آن نزدیک به 2000 کشته اعلام شده، ذکر شده است. آقای استیل شما به عنوان طراح این سازه چه نظری دارید؟
- بله. این روزها من هم بسیار درگیر این موضوع هستم. قاطعانه بگویم که طراحی پل ها و مسیرهای منتهی به منا هیچ ایرادی نداشته و ندارد. وزیر بهداشت عربستان " خالد ال فلیح " دلیل بروز این ترژادی را عدم توجه زائرین به تابلوهای راهنما اعلام کرده است. این امری بسیار اشتباه است. حادثه اصلی در خیابان 204 منا اتفاق افتاد. راه های منتهی به منا یک طرفه طراحی شده اند. یک راه برای زائرین به سمت رمی جمرات و راه کناری برای زائرین در حال برگشت. هر سال جمعیتی بیش از دو میلیون نفر از این مسیرها برای انجام اعمال مذهبی عبور می کنند. یک مسیر رفت و یک مسیر برگشت. اشتباه در کجا اتفاق افتاده است. زمانی که یک مسیر رفت مسیر برگشت هم شده است. یعنی ازدحام جمعیتی که برای رفتن به منا تلاش می کردند با ازدحام جمعیتی که از منا برمی گشتند روبرو می شوند.
من روز گذشته با همکار و دوست خودم "مداوی الرشید" در دانشگاه عربستان، مکالمه تلفنی در این خصوص داشتم. ایشان از نزدیک موضوع را کارشناسی کرده بودند و با بنده موافق بودند. به گفته ایشان نیروها و مقامات عربستانی در آنجا حضور داشتند اما گیج و سرگردان از ازدحام جمعیت.
در 25 سال گذشته نظیر چنین تراژدی را نداشته ایم. من واقعا متاسف شدم .مسیر 204 یکی از شلوغ ترین مسیرها بین مابین مسیرها است. من بارها به مقامات عربستانی تذکر داده بودم که این مسیر نبایستی بیش از ظرفیت خود زائر داشته باشد. حالا چه برسد به این که مسیر دو طرفه شود. ما در مسیرهای خود با یک طرفه بودن آنه مشکل داشتیم و گاهی اوقات مسیرهای یک طرفه هم تلفات می داد. حالا چه برسد به این که دوطرفه شود.
من دلیل دوطرفه شدن مسیر را به یقین هنوز نمی دانم. مطالب مختلفی در این باره شنیده ام اما چون مطمئن نشده ام از بازگو کردنشان امتناء می کنم. اما در یک جمله بگویم : دلیل هرچه که بوده است صراحتا یک جنایت بوده است.
در مصاحبه های دو روز گذشته خود با رسانه های دیگر هم اشاره کردم که ازدحام، جمعیت و ظرفیت در موارد مختلف نتایج یکسانی دارد: تلفات و مرگ. سال 1989 استادیوم فوتبال "هیلزبورگ"، جمعیتی بالغ بر 96 نفر به دلیل ظرفیت بیشتر استادیوم کشته شدند. فستیوال 2010 آلمان به دلیل ازدحام جمعیت که بیشتر از ظرفیت خیابان مورد نظر بود 21 نفر کشته داد.
زمانی که مسیر یا پل یا معبری در حال طراحی است، المان های روانشناسی نیز در آن صورت می گیرد. ما معماران از روانشناسان نیز کمک می گیریم. یرای مثال در زمان ساخت یک تونل یا پل جمعیت احتمالی عابران در دقیقه، ظرفیت سازه در زمان حادثه و واکنش نسبت به آن را نیز محاسبه می کنیم. چرا که انسان ها در زمان حادثه و یا بحران کاملا "بی ذهن" می شوند. به عبارت ساده تر زمانی که اتفاقی در بین یک جمعیت در فضای بسته روی می دهد اکثر انسان های حاضر در آن اتفاق "بی ذهن" شده و به صورت غیر ارادی به فکر فرار و نجات خود هستند که این پدیده روانشناسی فضای بیشتری را برای فرار از آن موقعیت می طلبد که نتیجه آن له کردن، ضربه زدن و از روی هم رد شدن خواهد بود. تراژدی که متاسفانه در منا رخ داد.
در هر یک متر مربع 6 تا 7 نفر به سختی میتوانند نفس بکشند. آنهم به صورت ایستاده و بدون هرگونه حادثه و استرس. حالا تراژدی میلیونی رمی جمرات را در نظر بگیرید. هزاران نفر در یک مسیر روبروی یکدیگر.
- آقای استیل برای جلوگیری از وقوع مجدد چنین تراژدی چه باید کرد؟
- ببینید مشکل از مسیرهای طراحی شده نبوده و نخواهد بود. قبلا هم گفتم. دلیل دو طرفه شدن یک مسیر یک طرفه هرچه که بوده، به عدم مدیریت صحیح و عدم کفایت مسئولین حاضر بر میگردد. اما بالاخره آن مسیر بایستی برای سه میلیون نفر جمعیت طراحی و ظرفیت نگاری شود نه دو میلیون نفر.
- آقای استیل بسیار تشکر از این مصاحبه.
- من هم ممنون هستم. در خبرها پیگیر کشته های حاجیان هستم و مطلع شدم که از کشور شما ایران هم افراد زیادی کشته شدند که متاسف شدم.
کوچکترین مسجد ایران چه شکلی است؟
مسجد کوچکی به نام "آرد و خرما" در اردکان وجود دارد که بسیاری آن را در زمره کوچکترین مساجد ایران میدانند.
به گزارش ایسنا، یکی از سادهترین و در عین حال کوچکترین مساجد تاریخی ایران در کوچه دروازه میرمحمدصالح در ابتدای خیابان امام خمینی(ره) شهر اردکان قرار دارد که با وجود سادگی و بیآلایشی خود، تاریخچهای عجیب در پس آن پنهان است. هرچند همه مردم اردکان با نام این مسجد که "آرد و خرما" نام دارد، آشنایی دارند ولی تنها وجه تسمیه و علت نامگذاری آن نیز در هالهای از ابهام است. این مسجد که نه معماری منحصر به فردی و نه سبک روشن و واضحی در ساخت دارد، تنها دارای یک مشخصه است که آن را از منحصر به فردترین مساجد ایران قرار داده و آن هم ارتباط تنگاتنگش با مردم در طول بیش از یک قرن گذشته است.
مسجد آرد و خرما یا آردخرما؟
"مصطفی شاکر" خادم این مسجد در مورد وجه تسمیه آن به خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، منطقه یزد، میگوید: نقل قولهای گذشتگان حاکی از آن است که تاجری از شاهرود به علت مرگ شترش مدتی در اردکان ساکن میشود و مردم ساخت مسجدی را در محل فرود آمدن کاروانش به وی پیشنهاد میکنند که او اعلام میکند پولی برای این کار ندارد اما حاضر است به جای دستمزد کارگران به آنها آرد و خرما بدهد، لذا بعد از ساخت مسجد، آن را مسجد "آرد و خرما" نامیدند.
اما اهالی محله دروازه میرصالح به نقل قول دیگری نیز معتقد هستند؛ آنها شنیدهاند که در گذشته، پشت مسجد کنونی، آسیابی وجود داشته که اکنون اثری از آن نیست. به گفته آنها، در زمان قحطی که وضعیت اقتصادی مردم بد بود، مردم اردکان برای تهیه آرد، هسته خرما را به این آسیاب میآوردند و تبدیل به آرد میکردند و به همین دلیل به مسجد مذکور نام "آرد خرما" نهادهاند.
مسجدی کوچک به بزرگی تاریخ
سبک معماری بنای مسجد آرد و خرما، نزدیک به سبک بناهای دوره صفویه است اما تنها یک احتمال وجود دارد که قدمت آن به دوره صفوی برسد چرا که آثار باقیمانده از جمله وقفنامههای مسجد مربوط به دوره قاجاریه بوده و زیلوی قاجاری آن چند سال پیش به دست یغماگران میراث کهن، ربوده شده است.
به گفته خادم این مسجد، دو وقفنامه برای این مسجد وجود دارد که یکی مربوط به قرائت قرآن و دیگری روغن چراغ است که هر دو در قرن سیزده هجری قمری یعنی در سالهای 1267 و 1278 ه.ق نوشته شده است.
معماری مسجد آرد و خرما مانند سایر مساجد کوچک محلی دیگر، فاقد گچبری و تزئینات خاص است. سقف بنا را به روش طاق و تعویزه پوشیدهاند و یک چهارم کل مجموعه را با یک نشیمنگاه در بخش سر در ورودی ساختهاند. بخش ورودی در عرض 2.5 متر و عرض 1.6 تر و با یک قاببندی ساده، از نشیمنگاه و در ورودی فضای بنا، تفکیک شده است.
مسجد به صورت غربی - شرقی و در عرض سه متر و طول 5.5 متر بنا شده و به همین علت نیز در سمت شمالی یا سمت راست بنا، سه طاقچه جهت قراردادن قرآنها تعبیه شده است.
مسجد آرد و خرما جانی دوباره میگیرد
محسن میرجانی، رییس اداره میراث فرهنگی اردکان با اشاره به اتمام مرمت این مسجد تاریخی، به خبرنگار ایسنای منطقه یزد، گفت: مسجد آرد و خرما از بناهای تاریخی استان یزد است که به دلیل آسیب و تخریب در سالهای گذشته، در دوره فعالیت سرپرست سابق این اداره، مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است.
وی با اشاره به اینکه نام مسجد تاریخی "آرد و خرما" در فهرست آثار ملی ایران قرار ندارد، افزود: تعمیر این مسجد با اقداماتی مانند مرمت ضلع جنوبی مسجد، تراشیدن دیوار بیرونی و بازسازی نمای آن و کفسازی صحن جنوبی مسجد انجام شده و طرح توسعه این مسجد با اضافه شدن ساختمانی به ابعاد چهار در 7.5 متر به اتمام رسیده است.
به گفته وی، بنا بر شواهد و نقل قولها این مسجد را کوچکترین مسجد ایران مینامند ولی سندیتی در این رابطه وجود ندارد.
بعد از اجرای طرح توسعه مسجد آرد و خرما، این مسجد رونق چشمگیری به ویژه با حضور ورزشکاران و پیشکسوتان ورزشی اردکان داشته است و در مناسبتهای گوناگون مامنی برای آرامش و خلوت بندگان حضرت حق و بعضاً مکانی برای پخت و توزیع نذورات است.
به گزارش ایسنا، جاذبههای تاریخی استان یزد همیشه زبانزد بوده تا جایی که هر ساله تعداد زیادی گردشگر داخلی و خارجی برای برای دیدن این جاذبهها به این دیار سفر میکنند. تمام شهرستانهای یزد از جاذبههای تاریخی و بعضاً منحصر به فردی برخوردار هستند. از جمله این شهرستانها میتوان به اردکان اشاره کرد که با توجه به وسعت زیاد آن از جاذبههای متعدد گردشگری از جمله آتشکده و زیارتگاه زرتشتیان در چک چک، بافت تاریخی منسجم، کویر بکر و مساجد تاریخی فراوان برخوردار است.
روحانى کاروان گفت شهید شما به خوابم اومد و گفت اسم من عباس فخارنیاست. برید پدر من رو تو کاروان پیدا کنید و بهش بگید چون قلبش مشکل داره امشب به مشعر و فردا به منىٰ نرید.
به گزارش خبرنگار فارس، سهیل کریمی فعال فرهنگی و مستند ساز نقل میکند: باجناق بنده برادر دو تا شهید است. پدر و مادر ایشان (که پدر و مادر شهیدان عباس و على فخارنیا هستند) از اوتاد محله افسریه تهران اند.
این دو بزرگوار امسال در حج تشریف دارند. دىروز روحانى کاروان شان با پرس و جو، حاج منصور فخارنیا را در صحراى عرفات بین حجاج پیدا مى کنه و مىپرسه: پسر شما شهید شده؟
حاج منصورآقا جواب مى دهد: بله!
روحانى کاروان مى گوید: اسم شهیدتون عباسه؟
حاج منصور باز مى گوید: یکى از دو شهیدمون عباسه.
روحانى مى گوید: من که از پدر شهید بودن شما خبر نداشتم، اسم شهیدتون را هم نمى دونستم. شهید شما به خوابم اومد و گفت اسم من عباس فخارنیاست. برید پدر من رو تو کاروان پیدا کنید و بهش بگید چون قلبش مشکل داره امشب به مشعر و فردا به منىٰ نرید.
پدر شهدا مى گه: نمى شه که.
روحانى هم در جواب مى گه: حاج آقا! من نه شما رو مى شناختم و نه پسر شهیدتون رو. این چیزى بود که باید میامدم به شما بگم. شما هم مى توانید نایب بگیرید و خودتون از همین جا برگردید مکه به هتل تون.
حاج منصور فخارنیا هم طبق توصیه این روحانى کاروان، براى خودش و همسرش نایب گرفته و از واقعه امروز در منا جان سالم به در مى برد.
وَلا تَحسَبَنَّ الَّذینَ قُتِلوا فی سَبیلِ اللَّهِ أَمواتًا ۚ بَل أَحیاءٌ عِندَ رَبِّهِم یُرزَقونَ
منبع:فارس