ملی گرایی شیعی
پیش‌بینی برژینسکی محقق شد: «ظهور ملی‌گرایی شیعی در ایران»
زبیگنیو برژینسکی، استراتژیست برجسته آمریکایی، در سال ۲۰۰۴ هشدار داد که هرگونه فشار خارجی یا حمله نظامی به ایران، باعث ادغام «ملی‌گرایی ایرانی» با «بنیادگرایی شیعی» خواهد شد..
برژینسکی سال ۲۰۰۴ طی گزارشی تحت عنوان «ایران؛ فرارسیدن زمان رویکردی جدید»، در انتقاد از دولت جورج بوش پسر نوشت: «هدف استراتژیک آمریکا باید جداسازی ناسیونالیسم ایرانی از تشیع بنیادگرا باشد. در غیراین‌صورت، این دو نیروی تاریخی با هم هم‌افزا میشوند و قدرتی انفجاری خلق میکنند.»
حمله موشکی و پهپادی اسرائیل به ایران، به‌ویژه در بحبوحه مناقشه غزه، دقیقا همان پدیده‌ای را رقم زد که برژینسکی، ۲۰ سال قبل هشدارش را داده بود:
«ترکیب هویت شیعی زخمی شده با هویت ملی تهدیدشده، آن‌هم در بستر تمدنی ایران.» با حمله اسرائیل به ایران، شیعه ایرانی، که دهه‌ها متهم به ضدملی‌بودن یا رادیکالیسم مذهبی بود، اکنون خود را مدافع ایرانیت، تاریخ و تمامیت ارضی کشور معرفی می‌کند.
و حتی منتقدان نظام، در مواجهه با تهدید خارجی، با نظام همراه شده‌اند. حتی تحلیل‌گران آمریکایی مانند ری تکیه نیز با تکیه بر راهبرد برژینسکی، پس از حمله اسرائیل به ایران هشدار داده‌اند:
«اسرائیل خواسته یا ناخواسته، باعث تقویت مشروعیت داخلی جمهوری اسلامی و همبستگی بی‌سابقه ملی-مذهبی در ایران شده است.»
به زبان ساده:
برژینسکی می‌خواست ملی‌گرایی سکولار را از تشیع جدا کند، اما حمله اسرائیل، دقیقا برعکس عمل کرد:
ملی‌گرایی شیعی متولد شد؛ یک هویت ترکیبی جدید، که دشمن خارجی را نقطه وحدت می‌بیند. این ملی‌گرایی شیعی، نه به دنبال سکولاریسم غرب‌زده است، نه امت‌گرایی اسلامی از نوع اخوان‌المسلمین؛
بلکه پدیده‌ای کاملا منحصربفرد و ایرانی است که خود را وارث کوروش و کربلا، حافظ خاک و عقیده، و آماده جنگ در دو جبهه می‌بیند: غیرت ملی + باور شیعی. با این تحول، سیاست‌گذاران غربی باید به این پرسش فکر کنند:
آیا گزینه نظامی علیه ایران، آن‌گونه که در عراق یا لیبی مؤثر بود، اینجا فقط باعث استحکام هویت ملی ایرانیان و ظهور ترکیب ملی‌گرایی شیعی بعنوان چتری برای گردآوری ۹۰ میلیون ایرانی نشده است؟ ایران امروز، در سایه بحران تجاوز اسرائیل، نه تنها از درون فرو نپاشیده، بلکه انسجامی کم‌سابقه در چارچوب «ملی‌گرایی شیعی» یافته است.
و این همان سناریویی است که برژینسکی از آن می‌ترسید. برژینسکی را باید دوباره خواند؛ نه از سر کنجکاوی، که برای درک اشتباه‌های استراتژیک اسرائیل و آمریکا در برابر ملتی متفاوت با همه ملتهای عربی-اسلامی، که «هم شیعه است و هم ایرانی».
اینک پس از حضور غافلگیرانه رهبر انقلاب در مراسم عزاداری شب عاشورا و توصیه به خواندن نوحه «ای ایران» توسط مداح مراسم، این مقوله گسترده تر گردید.
عبدالرضا کاشفی امین
