ظل السلطان و اصفهان
✅ تخریبِ شاهکارهای صفویان توسط قاجارها
یکی از کارهای بسیار قبیح ظل‌السلطان فرزند ناصرالدین شاه و حاکم اصفهان، قطع درختان خیابان‌ها و تخریب شمار زیادی عمارت‌های زیبایی بود که نشان از هنرپروری ایرانیان داشت و ذوق و هنر و صناعت هنرمندان ایرانی را به رخ جهانیان میکشید و یادگار شکوه صفویه در اصفهان بود.
حاج سیاح مینویسد:
در اصفهان از تخریب بناهای باشکوه صفوی بسیار آزرده خاطر گشتم. در روز ملاقاتم با ظل‌السلطان این موضوع را بیان نمودم و آنرا عملی دور از شان سلاطین و بزرگان نامیدم. ظل‌السطان حکم ناصرالدین شاه را نشانم داد که در آن صراحتا تاکید شده بود اماکن باشکوه دوره صفوی می‌بایست تخریب گردد و قاجار را خورشید تابان این سرزمین نامیده بود که با وجود آن نیازی به شمع و چراغ نمی‌باشد!
از طرفی ظل‌السلطان به جهت جلوگیری از جلب توجه ناصرالدین شاه به زیبایی‌های اصفهان و عدم مراجعت شاه به این شهر که اسباب زحمت برای ظل‌السلطان نباشد، در اجرای این حکم زیاده‌روی نموده و حتی از قطع درختان کهنسال نیز مضایقه نمی‌نمود.
جرج ناتانیل کرزن در سفرنامه خود مینویسد:
ظل‌السطان دستور داده مسجد و عمارت سلطنتی اصفهان که متعلق به صفویان بود را از بیخ و بن کندند! آن عمارت هفت‌دست و آیینه‌خانه و نمکدان با نقشه‌های عجیب و آیینه‌های بزرگ شفاف و حوض‌های یکپارچه که از سنگ‌های مرمرِ صاف و شفاف تراشیده شده و سلاطین صفوی با مخارج گزاف بنا نهاده بودند، تمام خراب و بجای آنها جز تپه‌خاکی غم‌انگیز و ملالت‌خیز باقی نمانده است!
درجایی دیگر مینویسد: ظل‌السلطان بسیاری کاخ‌های باشکوه اصفهان را که موجب حیرت جهانیان بود نابود کرده است. متاسفانه او از خیابان خوش‌منظره و نشاط‌آور چهارباغ که همانند تکه‌ای از بهشت بود، چیزی باقی نگذاشته! جدول‌های سنگی را پُر کرده و حواشی آنها را فروخته! نقاشی‌های طاق‌ها و دیوارها را محو نموده است! جای قصرها و عمارت‌های خالی صفوی را هم با ایجاد مزارع گرمک و خیار اِشغال کرده و با اینحال خود را شاهزاده‌ای خوش‌ذوق می‌نامد!
مردم اصفهان که از تخریب بناهای زیبای شهر توسط ظل‌السلطان، آزرده بودند، تنی چند از بازرگانان بنام اصفهان را نزد وی فرستاده و با پرداخت مبلغ هنگفتی تنها موفق میشوند از تخریب چهل‌ستون جلوگیری نمایند. اما درمورد سایر بناها توفیقی به دست نمی‌آورند.
درمجموع بیش از 25 عمارت و بنای بزرگ توسط ظل‌السطان تخریب گردید. به این بناها بیافزایید بقعه‌ها، تکیه‌ها، آرامگاه‌ها، گورستان‌ها و بسیاری خیابان‌ها و باغ‌های اطراف اصفهان.
